Względny krytycyzm to bezwzględna bzdura – początek serialu o depresji

 

Może tylko tak mi się wydaje, ale pojęcie „względnego krytycyzmu” jest używane chyba tylko przez psychiatrów. Czy się mylę?

Bo względny krytycyzm wcale nie polega na tym, że na przykład jakiś film mi się podoba, ale nie aż tak bardzo, żebym go oglądał więc jestem „względnie krytyczny” wobec tej produkcji. W przeciwieństwie do innego dzieła, na które nawet spojrzeć nie chciałem. Nie chodzi też o to, że jakaś zupka wygląda co prawda paskudnie, ale zjadłem ja i nie umarłem, będąc wszelako „względnie krytyczny” wobec tego dania.. „Bardzo dobre, ale nie aż takie żeby to jeść” – jak mawiała Babunia Święcicka. Nie, o to wcale nie chodzi.

Psychiatrzy znają pojęcie względnego krytycyzmu najczęściej z opisu do jednego z punktu w Skali Depresji Hamiltona (tak z pamięci to mi się wydaje, że to pozycja 15, nie chce mi się sprawdzać, bo to bez znaczenia – jest gdzieś pod koniec 17 elementowej skali).

Otóż w tym punkcie jest napisane, że pacjent może być w pełni świadomy, że to co mu dolega to jest depresja – dostaje wówczas „0” punktów (w Hamiltonie „0” to dobrze!), może też być tego zupełnie nieświadomy i wtedy ma 2 punkty. Ale jest też taka możliwość, niektórzy mówią „taka okoliczność”, że pacjent tak jakby sądzi, że jest chory, a w każdym razie, że cos z nim jest nie tak, ale „przypisuje to innym przyczynom” – i taką sytuację określa się jako „krytycyzm względny”.

Wydaje się, że psychiatrzy powszechnie wierzą w tę kategorię zjawisk. Nie robiłem formalnej ankiety, ale kiedy rozmawiam z moimi rezydentami (bardzo przepraszam za to określenie, po prostu nie mogę się oprzeć!, jest to skrót myślowy od „moimi drogimi i wyjątkowo bliskimi memu sercu rezydentami” – mógłbym pisać pełnym zwrotem, ale mnie bola ręce i nie mam siły tak dużo pisać!), to hasło „względny krytycyzm” pojawia się raczej częściej niż rzadziej.

Zresztą nie ma sensu odwoływać się do innych psychiatrów – ja też byłem dotąd zdania, że po pierwsze względny krytycyzm istnieje, a po drugie, że jest on lepszy niż bezwzględny brak krytycyzmu. Mam na myśli krytycyzm w odniesieniu do depresji.

A jednak wcale tak nie jest.

Muszę w tym miejscu zacząć inną ścieżkę myślową, która ze ścieżką krytycyzmu połączy się później – tak piszę, żeby Czytelnicy nie czuli się pogubieni..

Za 28 dni minie równo osiem lat od dnia, kiedy zostałem przejechany przez rozpędzony samochód marki Audi. Nie miałem na głowie kasku i nie siedziałem w samochodzie tylko na rowerze. Kiedy odzyskałem, przynajmniej częściowo, przytomność w Izbie Przyjęć szpitala Bielańskiego, to przede wszystkim bardzo pożałowałem, że już tę świadomość odzyskałem i bez specjalnego żalu z powrotem ja straciłem.

Ale następnego dnia byłem już przytomny i nie udało się tej sprawy odwlekać. Myślałem dotąd, że jestem zapoznany z podstawowymi rodzajami bólu – miałem już w przeszłości kolkę nerkową, poważny uraz głowy na nartach, sporo złamań i innych kontuzji. Ale nie przygotowało mnie to w pełni do tego, co się odczuwa mając zmasakrowaną twarz i odmę oczodołową. No boli po prostu. To nie jest w ogóle felieton o tym, ale chcę ukazać tło.

Przez jakiś czas ból był mniej więcej jedynym odczuciem. Ale to wcale nie trwało długo. Już pierwszego dnia pojawiły się dość nieoczekiwane myśli.

Że to co prawda nie była moja wina, bo nie była, o czym już zdążyła mnie poinformować policja, ale przecież to jeszcze gorzej, bo biedny kierowca, który nie uważał co prawda, ale przecież to się może zdarzyć, że się nie uważa, będzie miał z mojego powodu poważne przykrości… Wieczorem już myślałem, że kierowcę wsadzą do więzienia. Następnego dnia byłem przekonany, że już jest w więzieniu. A po dwóch dniach cieszyłem się, że nie ma w Polsce kary śmierci… No bo wiadomo..

Że moja rodzina nic nie jest winna, a przecież wszyscy się zupełnie niepotrzebnie martwią..

Że jest tyle spraw do zrobienia i żadnej nie mogę zrobić, a one wszystkie są takie ważne, a część moich pacjentów ma myśli samobójcze…

Że nie wróce już do sprawności, a zwłaszcza nie będę mógł pracować.

Że nie wiem kto ma dyżur w klinice w sobotę, a miałem to przecież ustalić, a jak nie ustalę, to kto do cholery będzie ten dyżur miał..

I tak dalej i tak dalej na okrągło.

Myśli samobójcze pojawiły się chyba już drugiego dnia. Nie mogłem się ruszać, więc myśli były teoretyczne, ale były dość mocno gnębiące. Miałem poczucie, że uwolnienie Świata ode mnie istotnie zmniejszy liczbę wszystkich nieszczęść.. A zwłaszcza w jakichś sposób rozwiąże problem tego dyżuru…

Lekarz prowadzący zaproponował mi konsultację psychiatryczną. Choć nic nie mówiłem. Pewnie miałem głupią minę. Odpowiedziałem mu, żeby sam poszedł do psychiatry, żeby się nie znęcał nade mną i że mam ważniejsze zmartwienia… Poszedł sobie i nie wrócił.

Przyszedł jednak psychiatra – wyrzuciłem go i chyba byłem nieprzyjemny. Potem już wszyscy dali mi spokój i mogłem się wreszcie zamartwiać ile tylko chciałem.

Chyba już wiecie co mi się udało osiągnąć?

No jasne – względny krytycyzm!!

Nie jestem debilem. To może nie jest dla wszystkich jasne, ale zapewniam – nie jestem. Nie aż takim. Wiedziałem, że nie jestem zdrowy. A nawet wiedziałem, że jestem chory. Czyli przyczyna moich myśli złych była choroba. No, ale przecież to nie miało związku z psychiką!!!

To Audi po mnie przecież jeździło, a nie Zygmunt Freud! Co ma więc piernik do wiatraka??

To jest właśnie potęga „względnego krytycyzmu”.

Tak naprawdę jest to stan gorszy od kompletnego braku krytycyzmu! Jeśli ktoś jest wyraźnie chory, na przykład ma połamane nogi, i twierdzi, że zupełnie nic mu nie jest, to nie trzeba przecież eksperta od depresji żeby orzekł, że cos jest nie tak z głową! Ale jeśli ktoś zupełnie dobrze i realistycznie postrzega swoje problemy chorobowe (ale także, bo czemu nie?, życiowe!), natomiast stanowczo obstaje przy tym, że nie powoduje to u niego żadnego obniżenia nastroju – to jesteśmy w stanie mu uwierzyć i nie będziemy nalegać na leczenie psychiatryczne!

Musiało minąć naprawdę wiele lat od mojego wypadku, zanim sam przed sobą byłem w stanie przyznać, że miałem po prostu depresję. Czyli mój „względny krytycyzm” z wolna mi ustąpił po 6-7 latach!! Żaden brak krytycyzmu nie wytrwałby tak długo, ponieważ byłby w oczywistej niezgodnie z elementarną rzeczywistości, której jednak na ogół nie tak łatwo jest zaprzeczyć.

Dlatego mam głębokie przekonanie, że „względny krytycyzm” jest stanem większego zaburzenia poznawczego niż brak krytycyzmu. Dwa punkty powinno się przyznawać za względny właśnie!!

---

tagi: depresja  względny krytycyzm 

	lukasz-swiecicki
	3 marca 2023 15:04

17     930    5 zaloguj sie by polubić