Na logikę – gdzie jest ta kiełbasa?

 

Dzwoni do mnie pacjent, wszystkie dane całkowicie zmieniłem, więc równie dobrze pacjentka, i mówi:

- Będę potrzebował recepty na wszystkie leki.

- Ojej, przecież dopiero Pan dostał na wszystkie?

- Tak, wiem, ale okazało się, że mam w domu dwa zestawy.

- To dobrze, ma Pan zapas, tym bardziej Pan nie potrzebuje!

- Z panem to jest rozmowa, panie profesorze. Niby taki mądry człowiek, a taki naiwny.. Skąd by mi się wziął ten drugi zestaw?

- No jak to? Po prostu Pan o nim zapomniał i cały czas tam był.

- Tak, jest taka możliwość, ale to jest bardzo mało prawdopodobne. Przecież pan wie jak ja tego pilnuję.

- Czyli co?

- Jak to co? Po prostu – ktoś podrzucił.

- Ale po co miałby podrzucać?

- A jak pan myśli? Prezent chciał zrobić?

- Nie wiem, może?

- To chyba panu się takie rzeczy zdarzają. Bo mnie nie. Normalni – otruć chciał!

- Ale po co?

- Naprawdę mam się zastanawiać po co? No niech pan pomyśli. Lepiej po prostu tego uniknąć. Wykupię nowe, a tamte wyrzucę! Logiczne chyba?

A to prowadzi nas do kwestii logiki i/lub jej braku. Wiele lat temu (jak się właśnie okazało 14!) przeczytałem relację z bardzo ciekawego badania, opublikowaną w szacownym British Journal of Psychiatry. Opis bardzo mi się spodobał, ale zginął mi gdzieś i nie mogłem go znaleźć. W miarę upływu lat zaczęło mi się nawet trochę wydawać, że sobie to badanie wymyśliłem, albo że mi się śniło. Ja mam niezwykłe sny. Tymczasem dziś nieoczekiwanie w odmętach internetu znalazłem wspomnianą pracę Owena, Cuttinga i Davida! Istnieje naprawdę i dobrze pamiętałem jej treść.

Autorzy piszą, że zainteresowała ich myśl wyrażona już przez samego Immanuela z Królewca, a następnie psychiatrycznie powtórzona przez również słynnego, choć w znacznie węższym kręgu, psychiatrę Minkowskiego (ale nie był to Krzyś Minkowski, z którym kiedyś pracowałem na Bródnie, lecz Eugene Minkowski XIX wieczny francuski psychiatra polskiego pochodzenia). Minkowski pisał, że osoby chore na schizofrenię mają wyraźny deficyt w myśleniu zdroworozsądkowym, jednak ich myślenie teoretyczne jest bardzo sprawne, być może lepsze niż w przypadku osób zdrowych. Ta interesująca myśl nigdy nie była jednak testowana.

Autorzy badania, o którym myślałem, że mi się śniło, wymyślili ciekawy eksperyment. Prezentowali chorym na schizofrenię i osobom zdrowym dwa rodzaje sylogizmów – jedne były zgodne ze zdrowym rozsądkiem, inne wyraźnie niezgodne.

Na początku prezentowali dwa następujące przykłady:

1. Wiadomo, że wszystkie budynki umieją głośno mówić, szpitale nie umieją głośno mówić, a więc szpitale nie są budynkami.
2. Słońce wschodząc znajduje się po stronie wschodniej, jeśli więc widzimy słońce na wschodzie, to znaczy, że obserwujemy wschód słońca.

Jeden z tych sylogizmów określono jako niezgodny ze zdrowym rozsądkiem (NZR), a drugi jako zgodny (ZR). Który był którym, to już sobie sam Czytelniku decyduj.

Wszystkich badanych proszono, aby przyjęli, że oba pierwsze zdania sylogizmu są prawdziwe i na tej jedynie podstawie zdecydowali, czy prawdziwa jest część trzecia. Pytano więc jedynie o wewnętrzną logikę – czy naprawdę to wynika z tamtego, a nie o zgodność ze zdrowym rozsądkiem. Po upewnieniu się, że badani zrozumieli podane przykład przedstawiono im szereg innych sylogizmów, połowa z nich była NZR, a połowa ZR.

Okazało się, że wyniki chorych na schizofrenię są zdecydowanie lepsze niż wyniki osób zdrowych. Obu grupom wyraźnie lepiej wychodziła ocena sylogizmów NZR – czyli łatwiej ocenić wewnętrzną spójność sylogizmów niezgodnych ze zdrowym rozsądkiem (czyli sprzecznych z obserwowalną rzeczywistością). Autorzy określają to zjawisko jako „inklinację wiary” (belief bias) – logikę łatwiej zastosować do rzeczy niewiarygodnych niż do wiarygodnych (co swoją drogą jest bardzo ciekawe!). Chorzy wygrywali ze zdrowymi głównie w kategorii sylogizmów ZR czyli zgodnych ze zdrowym rozsądkiem!!

Autorzy wnioskują, że myślenie logiczne chorych na schizofrenię jest sprawniejsze niż myślenie logiczne osób zdrowych. Ich zdaniem możliwe są dwa wyjaśnienia – albo schizofrenia poprawia logiczne myślenie, albo psuje kontakt ze zdrowym rozsądkiem, przez to sylogizmy NZR (łatwiejsze do oceny dla wszystkich!) przestają się istotnie różnić od ZR. Innymi słowy – słabszy kontakt z rzeczywistością sprawia, że przestaje nam ona przeszkadzać w logicznym mysleniu. Co wiele mówi o logicznym myśleniu…

I to nas oczywiście prowadzi do Borysa. Na końcu Cytadeli (patrząc od mojej strony) jest taki słynny kosz na śmieci. Borys zawsze chodzi tam na inspekcję.

I mówię mu: Borys, na logikę!, tu nie ma żadnych domów, co może być ciekawego w takim koszu?? Jeszcze na Krajewskiego, zaraz obok bloków, to jasne! A tu? Co najwyżej kupa psia w kolorowej torebce!! Sam sobie taką możesz zrobić, a ja ci kopsnę torebkę! Może być?

A ten nie, chodzi. I wyciąga kilogram kiełbasy grillowej, całkiem świeżej.

Na logikę! To sensu nie ma. Wierzyć trzeba.

---

tagi: logika  schizofrenia  sylogizm 

	lukasz-swiecicki
	15 stycznia 2022 18:59

16     937    9 zaloguj sie by polubić