Depresja, zespół wypalenia, GAD – co jest czym i jak z tym żyć?

Zacznę jak w „Rubryce od Czytelników” w Filipince. Chyba było kiedyś takie pismo? A! Przypomniało mi się, że moja ciocia, dziennikarka, odpowiadała na listy od czytelników w piśmie „Chłopska droga”. To musiało być zadanie! No więc ja tez tak chcę – pyta mnie wierna Czytelniczka (bodaj z Warszawy choć nie przysięgnę) – „a kiedy będzie o wypaleniu zawodowym, jak już jest o depresji?”. A kto inny pyta o GAD, co to właściwie za GAD. To może kilka słów na ten temat.

Stan wypalenia ma z depresją tak naprawdę nie tak wiele wspólnego. Depresja jest chorobą, i to ciężką chorobą. Stan wypalenia może się przejawiać pozornie podobnie do depresji, ale tak naprawdę nie jest żadną chorobą, tylko wynikiem jakiegoś złego wyboru. Jeśli ktoś wykonuje zawód, który wybrał bez odpowiedniego przekonania, albo którego w ogóle świadomie nie wybierał, albo jeśli ktoś wykonuje zawód tak wyczerpujący (dla niego), że choć w zasadzie go lubi, to jednak nie jest w stanie podołać obowiązkom, to po prostu musi to zmienić.

Jeśli zły stan minie, to znaczy, że był wypaleniem. A jeśli nie minie, to jednak pewnie był depresją, która udawała wypalenie, bo depresja lub udawać. Takie jest moje stanowisko w sprawie wypalenia. Szczerze mówiąc nie bardzo lubię się wypaleniem zajmować, choć nie twierdzę, że takiego problemu nie ma, albo, że nie jest on przyczyna poważnych problemów. Jednak z mojego medycznego punktu widzenia nie jest to choroba, tylko rodzaj fizjologicznego stanu. Jak ktoś stoi na rękach, to go potem ręce bolą i w ogóle się zmęczy. Nie ma jednak co leczyć rąk, tylko trzeba po prostu stanąć na nogach. Inna sprawa, że wiele osób, w wielu życiowych sytuacjach ma ogromny problem w odróżnieniu rąk od nóg..

GAD, czyli zespół lęku uogólnionego, może mieć sporo wspólnego z depresją, choć w żadnym wypadku nie są to ani pojęcia, ani stany tożsame. GAD to przewlekły, niemal ciągły lęk i katastroficzne wyobrażenia o tym, co może się stać najgorszego. Wydawałoby się, że tak też można określić depresję. Ale wcale nie.

I nie dowiedziałem się tego z żadnych książek, tylko powiedzieli mi pacjenci. Chorzy z lękiem uogólnionym pytani o depresję bez namysłu i bez problemu odpowiadają, że to co odczuwają nie jest depresją, tylko właśnie stale utrzymującym się lękiem. Wyobrażam sobie, że gdybym miał taki lęk, to odczuwałbym depresję – ale źle sobie wyobrażam, bo ludzie którzy tak mają są przekonani, że nie mają depresji. Dla mnie to jest ostateczny argument. Oczywiście mam też pacjentów z depresją, którzy co pewien czas przeżywają lęki, które z opisu są podobne do lęku z GAD. Ale tam depresja jest najpierw, a lęki dopiero potem.

Pozycja nozologiczna (bardzo lubię to określenie, pewnie dlatego, że go nie rozumiem, ale mądrze brzmi) GAD nie jest jasna. To znaczy dla mnie nie jest, bo w książkach mądrych to wiele piszą na ten temat. Ale ja im nie bardzo wierzę.

Wiele osób uważa, że GAD to coś, co kiedyś nazwalibyśmy nerwicą lękową. Inna sprawa czy ktoś naprawdę rozumie określenie „nerwica lękowa”? Chyba chodzi o to, żeby bardziej podkreślić uwarunkowania środowiskowe czy też osobowościowe, a w mniejszym stopniu wskazywać na biologiczne elementy choroby, ale tak naprawdę bardzo to wszystko niejasne, a dla klinicysty takie różnice nie mają wielkiego znaczenia. To co dla mnie, jako lekarza praktyka, jest istotne to fakt, że GAD nie jest tym samym co depresja ani z punktu widzenia obserwowalnych objawów, ani z punktu widzenia subiektywnych odczuć pacjenta.

Zajmuję się depresją przez całe swoje dorosłe życie, przypuszczam, że miewałem również stany co najmniej bliskie depresji (związane z ciężkim urazem głowy, którego doznałem podczas wypadku), mimo to jestem bardzo świadomy tego, że nie wiem bardzo wielu rzeczy na temat tej choroby. W tych kilku felietonach starałem się przedstawić to, co udało mi się zrozumieć. Albo przynajmniej wydaje mi się, że mi się udało.

Nie potrafię do końca odpowiedzieć jak żyć, żeby depresji nie mieć, choć jestem pewien, że niektóre działania mogą w tym pomóc, a inne pewnie zaszkodzą.

Mam wrażenie, że bardzo ważne jest wybudowanie i utrzymanie pewnego rodzaju uporządkowania wewnętrznego i zewnętrznego. Nie mam na myśli sztywnej rutyny czy popadania w stereotypy, ponieważ ofiarowują one tylko pewne złudzenie bezpieczeństwa i kiedy wydarzy się cos niespodziewanego, a wydarzyć się kiedyś musi, to cały budynek runie, pozostawiając nas w jednej chwili bezbronnymi. Takie doświadczenie miało wiele osób podczas pandemii. Chodzi mi raczej o uporządkowanie co do zasady, zakreślające granice, ale pozwalające na utrzymanie elastyczności w tych granicach.

Co to znaczy w praktyce? O tym wolałbym nie pisać, bo mam świadomość, że dla każdego może znaczyć coś innego.

Druga, wcale nieoczywista, i jak sądzę dla wielu mocno kontrowersyjna, zasada dotyczy zapominania o rzeczach, które powinny być zapomniane. Jest to intuicja, którą miałem już od dawna i bardzo się ucieszyłem znajdując potwierdzenie moich myśli w teologicznym traktacie słynnego szwajcarskiego teologa Hansa Ursa von Balthazara: „Tylko wtedy, kiedy korzenie drzewa są ukryte w ziemi, jego korona może się zdrowo rozwijać. Tak więc do prawdy istoty żywej należy to, że część jej samej musi pozostawać zasłonięta. A do prawdy istoty wolnej i duchowej należy to, że część jej samej musi być pozostawiona zapomnieniu. Nie każda prawda […] zasługuje na uwiecznienie. […] wiele z tego, co ukryte powinno zostać wydobyte, wiele z tego, co odsłonięte, winno wrócić do stanu ukrycia”. [ Von Balthasar H.U.: Teologika. Tom I. s. 111. WAM. Kraków 2005].

Tak więc budynek zasad, który mamy wybudować dla swojego ducha i umysłu, powinien także mieć piwnicę. Radziłbym, żeby tak żyć. Przepraszam, że takie mam skromne rady.

 

 

---

tagi: depresja  wypalenie zawodowe  gad 

	lukasz-swiecicki
	17 listopada 2021 17:33

23     1159    14 zaloguj sie by polubić